Dijital ayakizi, dijital ortamda yapmış olduğunuz tüm çevrimiçi hareketlerin (iş ve işlemlerin) bırakmış olduğu izlerdir. Bunun içerisine çeşitli gönderiler ya da haberlere yaptığınız yorumlar, sosyal medya paylaşımlarınız, çevrimiçi alışverişlerinizin kayıtları gibi aklınıza gelebilecek hemen her çevrimiçi hareketiniz dahildir.
Bir içerik ya da gönderi paylaştığınızda, internetten alışveriş yaptığınızda hatta bir web sayfasını ziyaret ettiğinizde cihazınıza yüklenen çerezler (cookie) vasıtasıyla dijital bir iz bırakırsınız. Bu dijital iz; IP adresiniz, kullanıcı giriş bilgileriniz ve diğer kişisel verileriniz olabilir. Hakkınızda başkaları tarafından yayınlanan bilgiler de sizinle ilgili verilere eklenir.
Olumlu bir dijital ayakizine sahip olmanın birçok faydası görülebilir. Neticede dijital ayakiziniz olarak ortaya çıkacak olan bu bilgiler sizin dijital kimliğinizdir ve birileri sizi internette aradığında bu veriler ile karşılaşacaktır. Ancak dijital kimlik konusunda oldukça dikkatli olunması gerekir çünkü insan hayatını çok farklı noktalarda etkileyebilmektedir: okul başvuruları, iş başvuruları ve hatta yasal araştırmalarda dijital ayakiziniz “karakter değerlendirmesi” için kullanılabilmektedir.
Dijital ayakizi, bilgilerinizin nasıl edinildiğine bağlı olarak iki ana kategoride incelenebilir: aktif ve pasif ayakizleri.
Aktif dijital ayakizleri: İnternette yapılan bilinçli seçimler sonucu oluşan verilerden kaynaklanır.
Aktif dijital ayakizleri için aşağıdaki örnekler verilebilir:
Pasif dijital ayakizleri: Bilmeden veya bazı durumlarda fark etmeden arkada bırakılan verilerin izleridir. Bir sitenin sizin tarafınızdan kaç kez ziyaret edildiği hakkında bilgi toplaması dijital ayakizinize pasif bir şekilde eklenmektedir. Bu verinin toplanması sizin seçiminiz ile olmadığı, IP adresinizden bağlanan bir cihaz için otomatik olarak yapıldığı ve size herhangi bir uyarı verilmediği için buna “pasif” dijital ayakizi denmektedir.
Aşağıdaki örnekler verilebilir:
Hem aktif hem pasif dijital ayakizleri, farklı yollar ve birden fazla kaynaktan izlenebilir ve incelenebilir.
Hayatımızı beklemediğimiz anlarda etkileyebileceğini düşünmemiz gereken dijital ayakizlerinin sahibi tarafından takip edilmesi ve kontrol altında tutulması güvenlik açısından önem taşımaktadır.
Bunun için aşağıdaki adımların takip edilmesi önerilebilir:
Sonuç olarak dijital ayak iziniz kim olduğunuzun internetteki yansımasıdır ve dünyaya açık bir görüntüdür. Bu nedenle ne paylaştığınız, neyi beğendiğiniz veya yaptığınız yorumlar önem taşır.
Çevrimiçi çok fazla kişisel bilgi paylaşmaktan kaçınmak, siber saldırganların daha fazla bilgiyi elde edebileceği yöntemleri denemesine de engel olabilecektir.
Eğer istemediğiniz bilgiler yayınlanıyor ise web sayfalarının yöneticileri ile görüşerek kaldırılmalarını istemek veya hukuki yollara başvurmak da mümkündür.
Dijital ayakizlerini silmeye çalışmaktansa bir kısmının hiç oluşmamasını sağlamak daha kolay olabilir ve bunun için de VPN kullanımı tavsiye edilebilir.